გასულ კვირას დიდგორი ვიზეიმეთ. 900 წლის თავი. ეს წელი სულ მისი უნდა იყოს. და ამ ერთი წლის განმავლობაში, კარგად უნდა გავიაზროთ, როგორ უნდა ვიცხოვროთ დარჩენილი 100 წელი, რათა მის ათასწლეულს ღირსეულად შევხვდეთ, არა ისე, როგორც ახლა, არამედ ისე, როგორც მას ეკადრება. რა უნდა შეიცვალოს ჩვენში ჩვენი დარჩენილი ცხოვრების მანძილზე, რათა ჩვენი შვილები და მათი შვილები დიდგორელები გახდნენ?! უამისოდ ერი აღარ ვიქნებით.

ჩვენ ბედნიერი ხალხი ვართ, რომ დიდგორი გვაქვს და უბედური, რომ არაფერი ვიცით მის შესახებ. როცა მიჭირს, იქ მივდივარ ხოლმე, მათთან სასაუბროდ. ვუვლი მის მინდვრებს, ვცდილობ, აღვადგინო, სად რა ხდებოდა. ჩემი სახლიდან უკაცრიელი გზა ადის მისკენ, რკინის ცხენით ოციოდე წუთი მინდა იქამდე.

ვზივარ ხოლმე და ვეჩურჩულები მათ. ერთხელ, მზიანი დღე იყო, რომ მივედი, ქარი ამოვარდა და ამ საუბრისას ხილვები მქონდა. მერე, უცხოეთში ყოფნისას, ის საუბარი ლექსად წამომსკდა:

“მზეო წინაპრისა”

მზეო წინაპრისა,

დიდგორში გნახე და

მოთიბულ კალთებზე

გეხუტე ტკბილად,

ცრემლით გეჩურჩულე,

ქარში გესაუბრე,

ფარ-ხმალით გიჩოქე,

გიტირე ჩვილად.

მზეო წინაპრისა,

მე, რომც დაგეღუპო,

შენ ნუ მიმატოვებ

დაშანთულს ლახვრით,

თორზე დამაწვინე,

პირბანით მაგრილე,

ლაჟვარდს გამიტაცე

წყალობის ზრახვით.

იების ღვარებში

ცრემლად გიშობივარ,

რა იტყვის სიტურფეს,

რა იტყვის იებს,

მზეო გაყინულთა,

გამათბე, ჩამიკარ,

თრთვილად დამაბრუნე

მშობლიურ მთიებს.

მე რომ შემძლებოდა

რამე უკეთესი,

განა არ ვიზამდი

უკეთესს, დედავ,

მაგრამ რაც გავკაფე,

ვერ ვთქვი გამარჯვებად,

იქნებ აღარც ვგავდე

მეომარს, ხედავ?!

რამდენი სულია

ჩემსაზე ხმოვანი,

აქ ირგვლივ, ალგეთშიც,

ორბეთშიც, წვერშიც,

მე მათი შვილობა

მაინც გამიხსენე,

როდესაც გული

დადუმდება მკერდში.

მზეო წინაპრისა,

დიდგორში გნახე და

ზვინების სურნელში

გავშეშდი ფრთხილად,

ხვეწნით გეჩურჩულე

ჩემი სამშობლოსთვის,

მუდარით გიჩოქე,

გიტირე ტკბილად.

2011.

ეს იყო ათი წლის წინ. იმის მერე არაფერი შეცვლილა, სულ უფრო მიყვარს იქაურობა. ჩვენი სამშობლო ყველგან ზღაპრულია, მაგრამ, დიდგორში სულ სხვა. რა ბედნიერია მერაბ ბერძენიშვილი, რომ შეძლო ის, რაც იქ შეძლო.

ყველა ჩვენთაგანი, წელიწადში ერთხელ მაინც უნდა მიდიოდეს მანდ ცოლ-შვილით. ღრეობის და საჭმლის გარეშე. სანთლით. იჯდეს ჩუმად შვილებთან ერთად, ერთი საათი, ორი საათი და მერე უთქმელად ბრუნდებოდეს სახლში.

ერთხელ „ბორჯღალოსნების“ მთავარმა მწრთვნელმა, რიჩი დიქსონმა, მთხოვა, ნაკრების ფსიქოლოგიური მომზადება მეთავა მსოფლიო თასამდე ზელანდიაში და მთხოვა, საფრანგეთში ჩავსულიყავი ნაკრების შეკრებაზე. არ ვიცოდი რა მექნა, რით გამემართლებინა ასეთი ნდობა. დიდგორში ავედი და მათ ვესაუბრე. მერე წერილი დავწერე ბრძოლაზე, რომელიც ბიჭებს წავუკითხე. მისი ჩანაწერი მგონი დევს კიდეც სადღაც. როდესაც დააკვირდებით ჩვენი ლომების სახეებს, მიხვდებით, იქ დროში ტრანსცედენტული მოვლენა მოხდა, ბიჭები აღარ იყვნენ საფრანგეთში, იმ წუთებში ისინი დიდგორის ველზე იდგნენ.

პირველ თამაშზე ვერ ჩავდიოდი ზელანდიაში და „ბასიანის“ ბიჭებთან ერთად ისევ დიდგორში ავედით, იქიდან ეს ლექსი ვუთხარი და სატელიტის ლინკით გავუგზავნეთ:

“ხილვა”

ჩვენს პატრიარქს

ნეტა დავითის ლაშქარში ვიყო,

წინ მიძღვებოდეს ნათელი მეფე,

მწყალობდეს ღმერთი ხილული მტრებით

და ჩემს მხარდამხარ მოაბჯრე ძმებით.

ნეტა დიდგორის ბედნიერება

არა მცოდნოდა წინდაწინ ასე,

ჩვენს ლაშქრის უკან გზა ჩამეხერგა,

გამოვსულიყავ მის მაღალ ხმაზე.

მენახა მტერი, ასჯერ ნანახი,

მეფიქრა ცოლზე და ჩემს თბილ სახლზე,

ჩემი შვილების ზღაპრულ თვალებზე

და ჩემს საყვარელ, მშობლიურ ხალხზე.

ნეტა დავითის ბედაურის წინ

დავჩოქილიყავ მთელ ჯართან ერთად

და იესოსთვის ამოთქმით მეთქვა,

რომ მე მას ვესავ მაცხოვარ ღმერთად.

წამოვმდგარიყავ ჯიქურად ფეხზე,

გადამეხედა გასუსულ მტრისთვის,

ჩემს მდუმარე ძმებს გადავხვეოდი,

მოვმზადებულიყავ სიკვდილისთვის.

რაშზე შემომჯდარს შიშის მაგიერ

შემომრეოდა მე სიხარული,

რომ ვეძგერები დავითის რისხვად

მტერს მამაცი და ხმალაღმართული.

ნეტა ქართული ჯარის შეტევის

ერთი სუნთქვა მეც ვყოფილიყავი,

მტერს დაუნდობლად დავჯახებოდი

მისი ლეწვით არ დავღლილიყავი.

და საშინელი ბრძოლის გრიალში

თვალწინ მქონოდა დავითის თორი,

მისი მძვინვარე მარჯვენის ელვა

და ხმა მდრეკავი მთისა და გორის.

ვერ მივმხვდარიყავ ვერცერთ ჭრილობას,

გამკვირვებოდა ჩემ რაშის მოკვლა,

მაჯის ვერ გრძნობა, მუხლზე დავარდნა

და ჩემ საშველად ჩემ ძმების მოსვლა.

”ერთიც მაცადეთ წამოვდგე, ძმებო,

ერთიც დავუდგე საყრდენად დავითს,

სიცოცხლეს ღიმილით შევეგებო

გარდაცვალების სახით, რომ არის!”

თვალებმინაბულს მენახა მზეში

უკუქცეული მახინჯის ზურგი,

ველზე მოსული შხაპუნა წვიმა,

იავარქმნილი მწვანე და ლურჯი.

სახლში ჩემს ბიჭებს შესანდობარი

სტუმრებისათვის დაესხათ ღვინო,

ნუგეშით ლბილს და ძაძებში ლამაზს,

გამარჯვებული ვეტირე ნინოს.

და დამენახა ლაჟვარდი ციდან

გაბრწყინვებული სამშობლო ჩემი,

სანატრელი და მიუწვდომელი,

როგორც ცოცხლისთვის ბაღი ედემის.

ეხლაც დავითის ლაშქარში თუ ვარ,

ყოველი დღე, თუ დიდგორი არის,

უხილავ მტრების სისინა ზღვაში

მიმოფანტულა თუ ჩვენი ჯარი.

და იქნებ მალე, მე გაბრუებულს,

გამინათდება გონების კარი,

ჩემ პატრიარქის სიტყვას გავიგებ:

”მზიანი ღამის აისი არის!”

და ამიხდება რასაც ველოდი,

გაცამტვერდება თვალწინ ქაჯეთი

და დავით მეფეს დაუბრუნდება

აფხაზეთი და ტაო-კლარჯეთი.

2006.

„ბასიანის“ ბიჭებმა კი ლილეო უმღერეს ჩვენებს დიდგორიდან.

გია ნიჟარაძემ მომწერა, 40 წუთი სიჩუმე იყო ზელანდიაში დარბაზშიო და მერე მამუკამ მთხოვა, კიდევ ჩაგვირთე ჩანაწერიო.

არავის არა აქვს უფლება დიდგორზე პოტინისა, გარდა მათი, ვინც საქართველოა, გინდა ქართველი იყოს ის ეროვნებით, და გინდა ნებისმიერი ჩვენი სხვა ძმა, ვინც საქართველოა.

მაკკეინი რომ იყო ჩამოსული, ხმა მომივიდა დიდგორს კეტავენო. კაცი გავუშვი, რომ გამეგო რა ხდებოდა, მაგრამ, ახლოს ვერ მივიდა. ღამე იყო, რაღაც რიტუალს გავდაო, ჩირაღდნები ენთოო. რა დოზანა იყო ნეტა. იქნებ, იმ 12 ტამპლიერის მემკვიდრეებად მიაჩნიათ თავი, იმ ტამპლიერებისა, ვინც მერე გარყვნა მასონერიამ, და რაღაც ქნეს იქ. რა ვიცი.

დიდგორი არ არის ჭიქის ჭახუნი. დიდგორი არის ჩვენი დაკარგული თვისება: დაუღალავი, ყოველდღიური, მშვიდი შრომა ოჯახისა და ქვეყნის სრულ ერთგულებაში, შრომა, რომლის ნაირიც არავის არ შეუძლია, შრომა მომთმენი, ცას მინდობილი, სარჩოსათვის და არა საგროვებელისათვის, შრომა სხვის დასახმარებლად, და რომ დაეხმარები, რომ არ დაგინახავენ და გიუმადურებენ, რომ არ გაბრაზდები, შრომა არა შრომის ნაყოფისათვის, არამედ მზაობისათვის, ყველაფერი ეს გაწირო, როცა ისინი დაგიძახებენ.

დიდგორი: https://www.youtube.com/watch?v=BxhVJFwKBpU

© ლევან ვასაძე

? 16.08.2021

© ვიდეო: მერაბ ბერძენიშვილი – დიდგორის მემორიალი. ატვირთულია Rati Berdzenishvili-ს მიერ